Wat is een 403-verklaring?
Een 403-verklaring is een aansprakelijkheidsverklaring op grond van artikel 2:403 van het Burgerlijk Wetboek. Hiermee kan een moedervennootschap zich hoofdelijk aansprakelijk stellen voor de schulden van een dochtervennootschap. In ruil daarvoor hoeft de dochtermaatschappij geen afzonderlijke jaarrekening te publiceren. Dit instrument is vooral relevant voor grotere concernstructuren in onder meer Veghel, Meierijstad en omgeving.
Juridische basis van de 403-verklaring
De wettelijke regeling is te vinden in artikel 2:403 BW. Volgens deze bepaling kan een dochtervennootschap vrijstelling krijgen van de publicatieplicht van de jaarrekening, mits:
-
De moedermaatschappij zich schriftelijk hoofdelijk aansprakelijk stelt voor de schulden van de dochter;
-
De financiële gegevens van de dochter zijn opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening van de moeder;
-
Alle aandeelhouders van de dochter instemmen met de afwijking van de publicatieplicht.
Het karakter van de vorderingen die schuldeisers op grond van een 403-verklaring hebben op de moedermaatschappij is onderwerp geweest van rechtspraak. In het arrest van de Hoge Raad van 3 april 2015, ECLI:NL:HR:2015:837, werd verduidelijkt dat deze vorderingen zelfstandig zijn en direct jegens de moedermaatschappij kunnen worden ingesteld.
Ook de verhouding tussen achtergestelde vorderingen en de aansprakelijkheid op basis van een 403-verklaring is door de Hoge Raad besproken. In het arrest van 20 maart 2015, ECLI:NL:HR:2015:661, oordeelde de Hoge Raad dat een achtergestelde vordering op de dochtermaatschappij die onder de 403-verklaring viel, ook als achtergesteld geldt tegenover concurrente schuldeisers van de moedermaatschappij.
Voor welke schulden geldt de aansprakelijkheid?
De hoofdelijke aansprakelijkheid van de moedervennootschap ziet op alle bestaande én toekomstige schulden van de dochter die voortvloeien uit rechtshandelingen tijdens de gelding van de 403-verklaring. Het is essentieel dat de verklaring juridisch correct is geformuleerd. Een te beperkte verklaring kan leiden tot het niet verkrijgen van de vrijstelling en zelfs tot bestuurdersaansprakelijkheid (bijvoorbeeld bij faillissement van de dochter).
Risico’s van een 403-verklaring
Hoewel een 403-verklaring administratieve voordelen biedt, kleven er ook belangrijke risico’s aan. Wanneer de verklaring onvolledig of onjuist is geformuleerd, kan de vrijstelling van de publicatieplicht alsnog vervallen. Dit kan leiden tot aansprakelijkheid van bestuurders, met name in faillissementssituaties. Daarnaast blijft de moedermaatschappij ook na het intrekken van de verklaring aansprakelijk voor schulden die voortkomen uit eerdere rechtshandelingen van de dochter, zoals langdurige huurovereenkomsten. Deze zogenoemde overblijvende aansprakelijkheid kan onverwachte financiële gevolgen hebben.
Typische voorbeelden van risicovolle rechtshandelingen zijn leasecontracten, langlopende leningen, huurovereenkomsten en dienstverleningsovereenkomsten. Deze verplichtingen kunnen zich over meerdere jaren uitstrekken en dus tot lang na intrekking van de 403-verklaring doorwerken in de aansprakelijkheid van de moedermaatschappij.
Intrekking van de 403-verklaring
Een 403-verklaring kan worden ingetrokken door het deponeren van een intrekkingsverklaring bij de Kamer van Koophandel. Vanaf dat moment vervalt de vrijstelling en moet de dochtermaatschappij weer zelf jaarrekeningen publiceren.
Let op: de moedermaatschappij blijft aansprakelijk voor schulden uit rechtshandelingen die zijn aangegaan vóór de intrekkingsdatum. Dit staat bekend als de zogeheten overblijvende aansprakelijkheid. Deze aansprakelijkheid kan slechts worden beëindigd indien:
-
De dochtermaatschappij niet langer tot de groep behoort;
-
Het voornemen tot beëindiging wordt aangekondigd in het Handelsregister én een landelijk dagblad;
-
Er binnen twee maanden geen verzet wordt aangetekend door schuldeisers.
Praktijkvoorbeeld uit Veghel
Stel: een vastgoedontwikkelaar in Veghel bezit meerdere project-BV’s, elk gericht op de ontwikkeling van bedrijfsruimten. Door een 403-verklaring af te geven, hoeft niet elke BV afzonderlijk een jaarrekening te publiceren. Dit bespaart aanzienlijk op administratieve lasten.
Een van de project-BV’s sluit tijdens de gelding van de 403-verklaring een langlopende huurovereenkomst met een zakelijke huurder voor een nieuwbouwkantoor. Als deze BV later failliet gaat, blijft de moedermaatschappij ondanks intrekking van de verklaring nog steeds aansprakelijk voor de verplichtingen uit dit huurcontract. De gevolgen kunnen dus financieel ingrijpend zijn voor de moedermaatschappij, juist vanwege de overblijvende aansprakelijkheid.
Veelgestelde vragen over de 403-verklaring
Is een 403-verklaring verplicht?
Nee, het is een vrijwillige regeling voor concernstructuren die administratieve lasten willen beperken.
Waar wordt een 403-verklaring gedeponeerd?
Bij het Handelsregister van de Kamer van Koophandel.
Kan een moedermaatschappij zich terugtrekken uit de aansprakelijkheid?
Ja, via intrekking en vervolgens beëindiging van de overblijvende aansprakelijkheid, mits aan alle vereisten is voldaan.
Wat zijn de risico’s van een 403-verklaring?
Onjuiste of te beperkte formulering kan leiden tot bestuurdersaansprakelijkheid of alsnog verplichte publicatie van jaarrekeningen. Bovendien blijft de moedermaatschappij vaak nog geruime tijd aansprakelijk voor oude verplichtingen van de dochtermaatschappij.
Hulp nodig bij een 403-verklaring?
Overweegt u een 403-verklaring af te geven of in te trekken? Of heeft u andere vragen over uw onderneming? De specialisten van Pleyt Advocatuur in Veghel adviseren regelmatig ondernemingen in Noord-Brabant over bedrijfsvormen en aansprakelijkheden.
Neemt u dan gerust vrijblijvend contact op door te mailen naar info@pleyt-advocatuur.nl of te bellen naar 0413 – 357 311. Ook bent u (na aanmelden) welkom tijdens ons gratis spreekuur op ons kantoor in Veghel, iedere maandag van 17.00 tot 18.30 uur.
